دام سبک چیست؟
دام ها از زمان های گذشته تا کنون از حیوانات جدا نشدنی از زندگی انسان ها بوده اند. در واقع می توان گفت که حیات بشری وابسته به دام ها و علم دامپروری می باشد. با توجه به این که امروزه نیاز های پروتئینی جامعه توسط دام ها تامین می شود، لازم است تا نسبت به آنها شناخت پیدا کنیم. به طور کلی می توان گفت که دام ها به دو دسته دام سبک و دام سنگین تقسیم خواهند شد. دام های سبک عنوانی است که به گوسفندان و بز ها تعلق می گیرد.
این دام ها به دلیل داشتن وزن پایین تر نسبت به سایر دام ها به عنوان دام سبک شناخته می شوند و نقش چشمگیر و گسترده ای در تامین پروتئین و لبنیات کشور ها دارند. پرورش بز و گوسفند امروزه در کشور ایران با مشکلات متعددی رو به رو شده است که یکی از عمده ترین آنها قاچاق این دسته از دام های سبک می باشد. قاچاق دام های سبک نیاز جامعه به مواد پروتئینی و لبنی را افزایش می دهد که این امر موجب افزایش قیمت این محصولات خواهد شد.
دام سنگین چیست؟
دام های سنگین نیز بخش دیگری از از دام ها را تشکیل می دهند. به طور کلی می توان از گاو های شیرده و بوفالو ها به عنوان دام های سنگین نام برد. پرورش دام سنگین نیز در کشور ایران همانند دام سبک با مشکلات متعددی رو به رو می باشد. همچنین باید بدانید که میزان قابل توجهی از پروتئین مورد نیاز جامعه را می توان از دام های سنگین به دست آورد.
علاوه بر آن از دام های سنگین برای مصارف دیگری نیز نظیر بارکشی و یا تولید چرم نیز استفاده می شود. از این جهت می توان گفت که یک جامعه متعادل باید حتماً هم از دام های سبک و هم از دام های سنگین در دامپروری های خود استفاده کند تا بتواند نیاز جامعه را برطرف نماید. با این وجود تفاوت های چشمگیری بین دام های سبک و سنگین به چشم می خورد که در روش نگهداری و پرورش آن ها تاثیر گذار بوده است.
تفاوت دام سبک و سنگین در چیست؟
همان طور که ذکر شد از گوسفندان و بز ها به عنوان دام های سبک و از گاو و بوفالو و سایر دام ها، به عنوان دام های سنگین نام برده می شود. یکی از بزرگ ترین تفاوت دام سبک و سنگین، در روش تغذیه این دام ها و بافت گوشت آنها می باشد. به طور کلی دام های سبک و سنگین تا ماه های اول تولد، تغذیه آنها تنها موجب عضله سازی می شود.
اما پس از گذشت مدت زمان مشخصی تغذیه دام های سبک میزان چربی گوشت آنها افزایش می دهد، در حالی که در دام سنگین همچنان عضله سازی اولویت می باشد. به همین دلیل است که گوشت گوسفند چربی بیشتر و بافت نرم تری نسبت به گوشت گاو دارد. از دیگر تفاوت دام سبک و سنگین می توان به میزان تغذیه برای نیاز نگهداری آنها اشاره کرد. در واقع نیاز نگهداری دام های سبک نسبت به دام های سنگین بیشتر می باشد و تغذیه حساس تری دارند.
تفاوت دام سبک و سنگین در میزان تغذیه
تغذیه از اصلی ترین عامل تفاوت دام سبک و سنگین می باشد. همان طور که ذکر شد، دام های سنگین عمدتا عضله و گوشت بیشتری دارند، در حالی که دام های سبک داری گوشت با چربی بیشتر هستند. از این جهت پس از گذشت دوره عضله سازی، تمام تغذیه دام های سبک صرف تولید چربی گوشت می شود که این امر برای دامداران خوشایند نیست.
به همین دلیل دامپروران از چاق شدن دام های سبک جلوگیری می کنند و در صدد افزایش وزن دام های سنگین هستند. البته توجه داشته باشید که میزان و نوع مواد مورد استفاده برای تغذیه دام های سبک و سنگین نیز در مراحل مختلف رشد آنها، متفاوت می باشد.
نگهداری دام سبک و سنگین
از دیگر تفاوت دام سبک و سنگین در محل نگهداری این دام ها می باشد. در حال حاضر با این که نگهداری و پرورش دام ها اغلب به صورت صنعتی انجام می گیرد، اما همچنان در برخی از روستا ها نگهداری دام ها به صورت سنتی می باشد. باید بدانید که اغلب از دام های سبک برای نگهداری سنتی استفاده می شود و این دام ها نسبت به دام های سنگین از حساسیت کمتری برخوردارند.
برخلاف دام های سبک، نگهداری دام های سنگین به روش صنعتی با این که میزان تولید و بازده را افزایش داده، اما آسیب پذیری دام های سنگین را نیز بیشتر کرده است که این امر می توان تلفات جبران ناپذیری را به همراه آورد. همچنین باید توجه داشته باشید که به دلیل وجود تفاوت دام سبک و سنگین در روش نگهداری، پرورش، تغذیه و … نباید آنها را در یک محل نگهداری کرد.
پرورش دام های سبک و سنگین
پرورش دام های سبک و دام های سنگین به دو صورت پرواری و داشتی انجام می گیرد که در حال حاضر روش پرواری بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. در این روش، پرورش دام سبک و سنگین به گونه ای صورت می گیرد که دامداران به حداکثر میزان گوشت دست پیدا کنند. اما باید بدانید که پرورش دام نیز یکی از تفاوت دام سبک و سنگین می باشد. زیرا که امروزه پرورش دام های سبک بیش از دام های سنگین انجام می گیرد. دلیل این امر این است که پرورش دام های سبک هزینه کمتری نسبت به پرورش دام های سنگین با روش پرواری دارد و همچنین قیمت دام های سبک زنده نسبت به دام های سنگین بیشتر می باشد.
